Mỗi ngày, nhịp sống nơi công sở vẫn diễn ra đều đặn với bao kế hoạch, deadline nối tiếp nhau. Nhưng chỉ một tia lửa nhỏ bất ngờ cũng đủ làm đảo lộn mọi thứ, đe dọa an toàn và tài sản của cả doanh nghiệp. Trong “bức tranh an toàn” đó, bộ phận nhân sự không đơn thuần là người quản lý giấy tờ hay chấm công mà chính là lực lượng tại chỗ, góp phần ngăn chặn, xử lý những rủi ro có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.
Họ nắm rõ tình hình nội bộ, am hiểu thói quen hằng ngày của từng bộ phận và biết cách xây dựng quy trình phòng cháy phù hợp cho từng góc làm việc. Nhờ nhân sự, công tác chuẩn bị thiết bị, diễn tập phòng cháy và phổ biến kiến thức phòng ngừa đến từng nhân viên diễn ra đều đặn, không bị lơ là. Vai trò này tạo ra chiếc “khiên chắn” đầu tiên, bảo vệ văn phòng an toàn – nơi mọi người có thể yên tâm làm việc và phát triển dài lâu.
Nhận thức về rủi ro cháy nổ tại môi trường làm việc
Không gian làm việc hiện đại luôn ẩn chứa những nguy cơ cháy nổ tiềm tàng. Dù là nhà máy sản xuất nhộn nhịp, văn phòng yên tĩnh hay khu dân cư xen lẫn hoạt động kinh doanh, tất cả đều phải đối mặt với nguy cơ này. Nhưng sự chủ quan vẫn còn phổ biến. Mỗi đơn vị cần nhìn nhận rõ ràng các mối rủi ro để không biến ngọn lửa nhỏ thành nỗi ám ảnh lớn cho cả tập thể.
Các nguồn nguy cơ cháy nổ thường gặp
Rủi ro cháy nổ không chỉ đến từ các vật liệu cháy dễ thấy. Trong thực tế, những nguồn nguy cơ phổ biến lại khá gần gũi với mọi người:
- Hệ thống điện cũ, ổ cắm quá tải: Dây điện mục nát, nối tạm bợ hay ổ cắm dùng chung cho nhiều thiết bị khiến nguy cơ chập cháy tăng cao.
- Thiết bị điện sinh nhiệt: Bàn ủi, máy in, điều hòa… nếu đặt gần vật liệu dễ cháy hoặc bị quên khi không sử dụng rất dễ gây hỏa hoạn.
- Lưu trữ hóa chất không an toàn: Xưởng sản xuất, công ty bảo trì hay đơn vị sửa chữa thường để hóa chất sát nguồn nhiệt, hoặc thiếu kiểm soát, dễ tạo điều kiện phát lửa.
- Tàn thuốc lá, nguồn lửa hở: Một mẩu tàn thuốc hay lửa bếp nhỏ trong khu vực làm việc cũng đủ châm ngòi cho rủi ro nếu nhân sự thiếu đề phòng.
- Bình gas rò rỉ, thiết bị sử dụng gas: Đặc biệt ở căng-tin, khu bếp ăn tập thể hoặc nơi sản xuất quy mô nhỏ.
Theo thống kê, những nguyên nhân này xuất hiện ở hầu hết các vụ cháy lớn trong doanh nghiệp, khu dân cư và văn phòng. Bạn có thể xem thêm các nguyên nhân thực tế và giải pháp phòng ngừa được tổng hợp tại bài viết về 8 nguyên nhân gây cháy nổ phổ biến nhất hiện nay trên AICahPL.
Liên hệ thực tiễn từ doanh nghiệp, văn phòng và khu dân cư
Mỗi môi trường làm việc đều có dấu hiệu rủi ro khác nhau. Ở các nhà máy may, công nhân vô tình chất vải sát nguồn điện, chỉ cần tia lửa nhỏ là xảy ra hỏa hoạn. Tại các văn phòng, nhiều trường hợp cắm sạc điện thoại liên tục cả ngày, đặt ổ cắm sát bàn giấy — rủi ro cháy từ thiết bị điện cao hơn mọi người nghĩ.
Khu dân cư, đặc biệt là nhà ống, nhà kết hợp kinh doanh lại dễ bịt kín không gian, thiếu lối thoát hiểm, để hóa đơn bàn giấy, hàng hóa dễ cháy gần cầu dao điện. Thực tế này đã được các chuyên gia cảnh báo trong bài phân tích trên Kinh Tế Đô Thị.
Lý do mỗi đơn vị cần chủ động phòng ngừa
Cháy nổ không chỉ thiệt hại tài sản mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín, nhân sự, thậm chí gây nguy hiểm tính mạng. Mọi đơn vị, dù lớn hay nhỏ, đều cần có ý thức cao và chủ động phòng ngừa. Hành động kịp thời như kiểm tra hệ thống điện, tổ chức tập huấn chữa cháy, quản lý vật liệu dễ cháy và nhắc nhở nhân viên chính là cách đơn giản mà hiệu quả nhất để giảm thiệt hại.
Không chủ động hôm nay, có thể phải tiếc nuối về sau. Nhà quản lý, nhân sự hay nhân viên – mỗi người đều là một mắt xích quan trọng trong việc gìn giữ sự an toàn cho tập thể. Giống như một chiếc áo giáp, nhận thức tốt, hành động đúng sẽ bảo vệ nơi làm việc luôn sạch bóng nguy cơ cháy nổ.
Tổ chức lực lượng phòng cháy chữa cháy tại doanh nghiệp
Trong bất kỳ doanh nghiệp nào, việc xây dựng lực lượng phòng cháy chữa cháy (PCCC) tại chỗ giống như tạo nên một hàng rào bảo vệ sống động cho cả tập thể. Không chỉ là mặt nạ thở, bình chữa cháy, hay quy trình thao tác khẩn cấp – đó còn là tinh thần chủ động, trách nhiệm và gắn kết của mỗi cá nhân trong doanh nghiệp. Việc tổ chức đội ngũ PCCC phù hợp và phối hợp chặt chẽ sẽ quyết định tốc độ xử lý, giảm thiệt hại và bảo vệ an toàn khi sự cố xảy ra.
Phân công trách nhiệm và xây dựng đội hình PCCC phù hợp
Một tổ chức mạnh cần lực lượng PCCC tại chỗ luôn sẵn sàng. Đội cơ sở thường gồm trưởng nhóm, các thành viên đến từ nhiều phòng ban, đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau. Mấu chốt thành công chính là phân chia công việc rõ ràng, ai cũng biết mình cần làm gì khi có cảnh báo cháy nổ.
- Trưởng đội PCCC: Nắm vai trò chỉ huy, đánh giá tình huống và phân công nhiệm vụ khi xảy ra sự cố.
- Nhóm vận hành thiết bị chữa cháy: Thành viên được huấn luyện sử dụng bình chữa cháy, vòi nước, hệ thống thoát hiểm.
- Người liên lạc và điều phối: Đảm bảo kết nối với lực lượng chức năng bên ngoài, hỗ trợ sơ tán và hướng dẫn di chuyển.
- Các nhân sự hỗ trợ y tế: Sơ cứu ban đầu cho người bị thương nếu cần thiết.
Việc thành lập đội hình PCCC không chỉ dựa trên số lượng mà quan trọng là đúng người, đúng vị trí và đúng kỹ năng. Theo nguyên tắc “4 tại chỗ”, mỗi doanh nghiệp cần tự chủ về chỉ huy, lực lượng, phương tiện và hậu cần phòng cháy chữa cháy ngay tại chỗ. Thực tiễn này được nhấn mạnh trong tài liệu về nguyên tắc 4 tại chỗ trong phòng cháy chữa cháy, đảm bảo chủ động trong mọi tình huống, dù có hay chưa có lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp hỗ trợ.
Bạn muốn xem chi tiết quy định về số lượng, vai trò và tiêu chí khi xây dựng đội phòng cháy chữa cháy cơ sở? Nội dung này đã được trình bày cụ thể tại đội PCCC cơ sở là gì? Nhiệm vụ, số lượng và quy trình xây dựng.
Quy trình phối hợp xử lý, báo động và hỗ trợ khi có sự cố
Khi sự cố cháy nổ bất ngờ xảy ra tại doanh nghiệp, từng giây đều quý như vàng. Một quy trình phối hợp hiệu quả sẽ quyết định mọi kết quả, từ việc giữ an toàn tính mạng đến bảo vệ tài sản.
Dưới đây là các bước phối hợp xử lý khi xảy ra cháy nổ:
- Kích hoạt báo động: Ngay khi phát hiện khói, lửa hoặc ngửi thấy mùi khét bất thường, nhân viên trực tiếp báo động cho toàn bộ toà nhà bằng hệ thống còi báo cháy hoặc loa truyền thanh nội bộ.
- Ngắt nguồn điện: Đội PCCC nhanh chóng ngắt cầu dao điện khu vực có cháy để hạn chế lan truyền.
- Sử dụng thiết bị chữa cháy: Thành viên được phân công dùng bình bột, bình CO2 hoặc dụng cụ chữa cháy tại chỗ xử lý đám lửa khi còn ở mức khống chế.
- Sơ tán và hướng dẫn thoát hiểm: Người phụ trách hướng dẫn từng bộ phận di chuyển theo lối thoát hiểm đã định, đồng thời giữ trật tự, không để xảy ra chen lấn.
- Gọi lực lượng chức năng: Kịp thời liên hệ với cảnh sát PCCC và cung cấp địa chỉ, thông tin diễn biến.
- Hỗ trợ cứu người và tài sản: Di dời tài sản quan trọng nếu an toàn, sơ cứu người bị nạn cho đến khi lực lượng chuyên nghiệp có mặt.
Việc phối hợp càng nhịp nhàng, các bước càng rõ ràng thì thiệt hại càng giảm xuống mức thấp nhất. Bạn có thể tham khảo thêm về các nguyên tắc, phương pháp xử lý khi có sự cố cháy nổ trong bài viết hướng dẫn xử lý khi xảy ra sự cố cháy nổ, cùng quy trình chi tiết phối hợp giữa bảo vệ, nhân sự và đội PCCC tại cơ sở.
Bên cạnh đó, kịch bản liên động khi báo cháy và cách chủ động hỗ trợ sơ tán còn được thể hiện rất rõ tại kịch bản liên động báo cháy. Những mô hình phối hợp này áp dụng được cho mọi quy mô doanh nghiệp, từ văn phòng nhỏ đến khu công nghiệp rộng lớn.
Chỉ cần mỗi thành viên hiểu rõ vai trò, tin tưởng vào quy trình chung, lực lượng PCCC tại chỗ sẽ trở thành lá chắn thép, giữ gìn an toàn cho mọi người mỗi ngày.
Vai trò của bộ phận nhân sự trong việc đào tạo và duy trì nhận thức PCCC
Không chỉ là người tổ chức, bộ phận nhân sự còn là đầu mối duy trì sự liên tục trong nhận thức an toàn cho toàn bộ tổ chức. Trong bối cảnh doanh nghiệp thường xuyên có sự thay đổi nhân sự, việc đảm bảo mọi thành viên đều hiểu và tuân thủ quy định PCCC là nhiệm vụ sống còn.
- Tổ chức đào tạo định kỳ: HR cần phối hợp với đơn vị chuyên môn hoặc lực lượng PCCC địa phương để tổ chức huấn luyện thực hành, diễn tập thoát hiểm ít nhất mỗi năm một lần.
- Lồng ghép PCCC vào quá trình onboarding: Mỗi nhân viên mới cần được phổ biến quy định an toàn, nhận biết lối thoát hiểm và vị trí bình chữa cháy ngay từ ngày đầu đi làm.
- Thiết kế nội dung nhắc nhở thường xuyên: Tạo các ấn phẩm nội bộ như poster, email định kỳ, infographics dán tại nơi làm việc để duy trì nhận thức.
Với vai trò “giữ nhịp an toàn”, bộ phận nhân sự có thể làm cho tinh thần phòng ngừa cháy nổ trở thành văn hóa ứng xử tự nhiên trong doanh nghiệp.
Kết nối PCCC với các chính sách phúc lợi và chăm sóc nhân viên
Một góc nhìn nhân văn nhưng ít được đề cập là: PCCC không chỉ là bảo vệ tài sản – mà là bảo vệ con người. Bộ phận nhân sự có thể đưa nội dung phòng cháy chữa cháy vào chính sách phúc lợi như:
- Bảo hiểm tai nạn, cháy nổ mở rộng: Cung cấp quyền lợi rõ ràng cho nhân viên trong trường hợp gặp sự cố cháy nổ tại nơi làm việc.
- Hỗ trợ tâm lý sau sự cố: Nếu có cháy nổ xảy ra, HR có thể phối hợp với chuyên gia tâm lý hoặc tổ chức các buổi tư vấn tinh thần để ổn định tâm lý nhân viên.
- Ghi nhận và khen thưởng cá nhân có hành động dũng cảm, xử lý tốt sự cố: Việc này giúp lan tỏa tinh thần trách nhiệm, làm gương cho cả tập thể.
Khi nhân viên cảm nhận được rằng doanh nghiệp coi trọng an toàn và phúc lợi cá nhân, họ sẽ chủ động hơn trong việc tuân thủ và hành động đúng lúc.
Ứng dụng công nghệ trong quản lý an toàn và phòng cháy nổ
Trong thời đại số hóa, bộ phận nhân sự hoàn toàn có thể phối hợp cùng ban quản trị và IT để ứng dụng phần mềm quản lý an toàn, giúp theo dõi hiệu quả và nhanh chóng phát hiện bất thường:
- Quản lý hồ sơ an toàn PCCC điện tử: Lưu trữ toàn bộ hồ sơ kiểm định thiết bị, lịch huấn luyện, diễn tập, chứng chỉ của đội PCCC trên nền tảng số.
- Gửi thông báo khẩn cấp tự động qua ứng dụng nội bộ: Khi có sự cố, hệ thống có thể tự động gửi cảnh báo đến toàn bộ nhân viên, hướng dẫn sơ tán theo kịch bản định sẵn.
- Theo dõi tiến độ xử lý sự cố và báo cáo sự kiện: Giúp ban điều hành nắm tình hình ngay lập tức, rút kinh nghiệm sau mỗi lần diễn tập hoặc xảy ra sự cố thực tế.
Chuyển đổi số không chỉ áp dụng trong sản xuất hay vận hành – mà còn góp phần giúp công tác phòng cháy chữa cháy trở nên chủ động và hiệu quả hơn bao giờ hết.
Kết luận: Bộ phận nhân sự là “người gác cổng” cho sự an toàn bền vững
Phòng cháy chữa cháy không chỉ là trách nhiệm của bảo vệ, kỹ thuật hay lãnh đạo – đó là câu chuyện của cả hệ thống, trong đó nhân sự đóng vai trò kiến tạo và gìn giữ nền tảng văn hóa an toàn.
Khi mỗi nhân viên HR hành động như một “người gác cổng” tận tâm – từ khâu đào tạo, phổ biến nội quy, tổ chức diễn tập đến chăm lo đời sống tinh thần – họ chính là tuyến phòng thủ đầu tiên và bền bỉ nhất giúp doanh nghiệp tránh khỏi những mất mát đáng tiếc.
